Ból kolan
Przyczyny, profilaktyka, leczenie
Ból kolan jest dolegliwością dość często występującą u osób aktywnie uprawiających sport jednakże może pojawiać się niezależnie od poziomu prowadzonej aktywności fizycznej oraz wieku. Jego podłoże często jest złożone i nie zawsze bezpośrednio związane z samym stawem kolanowym. Przeprowadziłem krótką analizę najczęściej spotykanych przyczyn dolegliwości bólowych stawów kolanowych oraz możliwości ich leczenia.
Zacznijmy od kąta Q
kąt q
Jest to linia łącząca kolec biodrowy przedni górny ze środkiem rzepki i drugą linią biegnącą od środka rzepki do guzowatości piszczeli. Jego prawidłowa wartość 
powinna oscylować pomiędzy 11-17 stopni u mężczyzn oraz 14-20 stopni u kobiet. Na podstawie samej oceny kąta Q nie można postawić ostatecznej diagnozy źródła bólu. Natomiast może być on podstawą do dalszej analizy i może świadczyć m.in. o występowaniu:
koślawości lub szpotawości kolan;
nadmiernej rotacji wewnętrznej lub zewnętrznej piszczeli, która może być efektem szpotawości lub koślawości stawów skokowych;
dysproporcjach w napięciu taśm mięśniowo-powięziowych kończyny dolnej.
Kolana koślawe
Jest to wada polegająca na trwałym przesunięciu osi podudzia względem osi uda na zewnątrz. Wzrokowo objawia się to zbliżeniem części przyśrodkowych kolan i stawów skokowych.
Koślawość kolan może być wywołana m.in. przez:
stopę płasko-koślawą;
krzywicę;
porażenia nerwowe;
otyłość;
urazy.
Sama koślawość kolan podobnie jak występowanie kąta Q nie jest podstawą do stawiania wniosków na temat przyczyny bólu. Jednakże powinniśmy wykryć i stopniowo eliminować patologie współtowarzyszące koślawości:
W układzie więzadłowym:
skrócenie więzadła pobocznego strzałkowego;
rozciągnięcie więzadła pobocznego piszczelowego.
W układzie mięśniowym:
przykurcz mięśnia dwugłowego uda i mięśni biodrowo-piszczelowych;
rozciągnięcie mięśnia smukłego, półścięgnistego, półbłoniastego, krawieckiego i głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego uda.
W układzie kostnym:
rozrost kłykci wewnętrznych kości udowej w stosunku do zewnętrznych. Wywołuje to wewnętrzne pochylenie powierzchni stawów kolanowych.
Obecność wyżej wymienionych zmian wszystkich lub z osobna może być już konkretną przyczyną bólu w stawach kolanowych. Eliminacja tych dysproporcji może dawać rokowania na pozbycie się problemu.
Jak leczyć koślawość kolan
Leczenie koślawości kolan w pierwszej kolejności powinno koncentrować się na wyeliminowaniu przyczyny pierwotnej. Następnie likwidujemy wszystkie wtórne dysbalanse mięśniowo-powięziowe. Zastosujemy: stretching, wzmacnianie osłabionych grup mięśniowych, kinesiotaping wspomagający rozciągnięte więzadła, wkładki ortopedyczne.
Kolana szpotawe
Kolana szpotawe są przeciwieństwem kolan koślawych. W przebiegu tej wady posturalnej dochodzi do ustawienia stawów kolanowych pod kątem otwartym i uwypuklenia kości udowej, piszczelowej i strzałkowej bocznie od linii środkowej stawu.
Czynniki wywołujące szpotawość kolan to głównie krzywica i zbyt wcześniej rozpoczęte chodzenie. Stąd uwaga do młodych rodziców aby nie przyśpieszać chodzenia u dzieci.
Przyczyny dolegliwości bólowych przy kolanach szpotawych
nadmierne rozciągnięcie więzadła pobocznego strzałkowego;
przykurcz więzadła pobocznego piszczelowego;
rozciągnięcie mięśni: dwugłowego uda i strzałkowych;
przykurcz pozostałych zginaczy stawu kolanowego z grupy tylnej uda oraz mięśnia brzuchatego łydki;
rotacja wewnętrzna stawów biodrowych;
nadmierny wyprost (przeprost) stawów kolanowych;
odsunięcie od siebie kłykci przyśrodkowych stawu kolanowego powyżej 3 cm.
Leczenie kolan szpotawych
Jak widzimy lista potencjalnych problemów wywołanych przez szpotawość stawów kolanowych jest dość długa. Terapia tej nieprawidłowości powinna opierać się na stopniowym likwidowaniu wywołanego dysbalansu mięśniowo-powięziowego. Ponieważ podłoże szpotawości sięga wczesnego okresu rozwojowego (zbyt wczesne rozpoczęcie chodzenia) lub też wady dziecięcej (krzywica) wszystkie współtowarzyszące anomalie przez nią wywołane mogą mieć bardzo utrwalony charakter. Zatem terapia bólu w tym przypadku może być rozłożona w czasie. Podstawą leczenia tej wady jest rehabilitacja w zakresie terapii manualnej, treningu funkcjonalnego, kinesiotapingu. Jednocześnie trzeba zaopatrzyć chorego we wkładki ortopedyczne korygujące ustawienie pięty.
Syndrom pasma biodrowo-piszczelowego
ITBS (Iliotibial Band Syndrome) więcej informacji tutaj
Podsumowanie
Bóle kolan są dolegliwością często dotykającą ludzi aktywnych sportowo. Ich źródło w dużym stopniu może mieć związek z budową stawów kolanowych oraz zachwianą równowagą biomechaniczną w obrębie stawów biodrowych (ITBS) i skokowych (koślawość lub szpotawość). Do wyeliminowania źródła bólu potrzebna jest dokładna analiza a następnie wyeliminowanie przyczyn, które często zlokalizowane są w miejscach odległych. Posturalny charakter źródła bólu może tłumaczyć częste występowanie problemu wśród sportowców. Zwłaszcza amatorów. Nie skompensowane wady posturalne (koślawość, szpotawość kolan lub stawów skokowych) u ludzi nie uprawiających sportu mogą nie stanowić problemu z uwagi na niską wartość przeciążeń. W chwili wzrostu aktywności fizycznej objawiającej się okresowym intensywnym obciążaniem niewłaściwie zbalansowanych struktur dochodzi do mikrourazów. Kumulacja mikrourazów, oraz ciągła praca w niewłaściwym łańcuchu biomechanicznym doprowadza do wzrostu napięcia tkanek i w konsekwencji bólu. Nie wyeliminowane w porę dysproporcje biomechaniczne prowadzą w efekcie do błędnego koła. Wada posturalna, mikrouraz, wzrost napięcia, ból. Zatem skuteczne pozbycie się źródła bólu musi być skoncetrowane na usunięciu pierwszego ogniwa tego błędnego koła jakim jest wada posturalna.
