Hallux valgus

paluch koślawy

to schorzenie stopy, które jest powszechnie znane jako koślawość dużego palca. Schorzenie to może powodować duży dyskomfort i ból, zwłaszcza podczas chodzenia. W tym artykule omówimy przyczyny, objawy, leczenie i profilaktykę hallux valgus.

Marcin Bacia

fizjoterapeuta

Co to jest  Hallux Valgus

Hallux valgus to schorzenie, w którym duży palec stopy odchyla się od osi stopy ku pozostałym palcom. Zmiana może prowadzić do powstania guza w stawie śródstopno paliczkowym pierwszym, zwanym guzem palucha. Jest to w rzeczywistości głowa pierwszej kości śródstopia, która w procesie deformacji stawu staje się bardziej widoczna, w miarę przywodzenia palucha w kierunku pozostałych palców stopy.

Przyczyny Hallux Valgus

Do najczęściej spotykanych przyczyn powstawania haluksów należą:

1. Predyspozycje genetyczne 
2. Właściwości biomechaniczne:
   • Wady stóp -Badania wykazały związek między hallux valgus a niektórymi wadami stóp.1. Płaskostopie – Jest jedną z najbardziej rozpoznawalnych wad stopy, które mogą przyczynić się do rozwoju hallux valgus. Według badań opublikowanych w „The Journal of Foot and Ankle Surgery” (Perera et al., 2011), płaskostopie, szczególnie płaskostopie poprzeczne, są związane z większym ryzykiem wystąpienia hallux valgus.2. Przeprost stopy – Według artykułu opublikowanego w „The Journal of Rheumatology” (Gorter et al., 2010), przeprost stopy może zwiększać ryzyko hallux valgus. Przeprost stopy jest stanem, w którym stopy są zbyt elastyczne, co może prowadzić do przeciążenia i dysfunkcji stawów, co w konsekwencji może wywołać deformacje stawów palucha.3. Szpotawość stóp – Szpotawość stóp, czyli odchylenie pięt na zewnątrz, jest kolejnym czynnikiem, który może zwiększyć ryzyko hallux valgus, jak opisano w „Foot and Ankle Clinics” (Erdil et al., 2013).Wszystkie te wady mogą wpływać na biomechanikę stóp, prowadząc do nierównomiernego rozłożenia ciężaru ciała i nacisku na stopy, co może prowadzić do deformacji stawu śródstopno paliczkowego pierwszego.
   • długość kości – W jednym z badań, które analizowały anatomiczne czynniki ryzyka dla rozwoju halluksów stwierdzono, że pacjenci z halluksem mieli dłuższe kości śródstopia w porównaniu do grupy kontrolnej (Nguyen et al., 2010). Autorzy sugerują, że dłuższe kości śródstopia mogą prowadzić do zwiększonej mobilności w stawie śródstopno-paliczkowym, co z kolei może prowadzić do nieprawidłowego ustawienia palucha.Inne badanie, które analizowało cechy radiograficzne stóp u pacjentów z hallux valgus, wykazało, że długość kości śródstopia była jednym z czynników, które różniły się między pacjentami z halluksami a zdrowymi osobami (Menon et al., 2015).
   • Dysbalans mięśniowy – W literaturze naukowej wielokrotnie podkreśla się, że równowaga mięśniowa – zarówno w skali całego ciała, jak i na poziomie samej stopy – jest kluczowym elementem w zapobieganiu i leczeniu hallux valgus.
     1. Nierównowaga mięśniowa na poziomie stopy: Badania wskazują, że nierównowaga między mięśniami przywodzicielami palucha (ściągającymi palec do środka) a odwodzicielami  (oddzielającymi palec od środka) może prowadzić do powstania halluksów (Nix et al., 2012).  Podczas gdy przywodziciele, takie jak mięsień zginacz krótki palucha, pracują zbyt intensywnie, odwodziciele, takie jak mięsień prostownik krótki palucha, są zbyt słabe.
     2. Nierównowaga mięśniowa na poziomie całego ciała: Zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez Lee et al. (2019), istnieje również związek między nierównowagą mięśniową w obrębie dolnej części ciała a rozwojem hallux valgus. Zaburzenia równowagi mięśniowej między tylną a przednią częścią uda, między mięśniami przywodzicielami a odwodzicielami, czy między mięśniami łydki a uda mogą wpływać na kształt i funkcję stopy, co z kolei może prowadzić do deformacji takiej jak hallux valgus.
3. Czynniki środowiskowe: noszenie niewłaściwego obuwia

Według badań opublikowanych w „Arthritis Care & Research” (Nguyen et al., 2010), noszenie butów z wąskimi czubkami może zwiększać ryzyko hallux valgus i innych problemów ze stopami, zwłaszcza u kobiet. W badaniu przeprowadzonym na grupie 1763 dorosłych osób, stwierdzono, że kobiety, które często nosiły buty o wąskich czubkach w przeszłości, miały większe ryzyko wystąpienia halluksów.

Inne badania, takie jak te opublikowane w „Journal of Foot and Ankle Research” (Menz & Morris, 2005), wykazały związek między noszeniem butów na wysokim obcasie a halluksami. Buty na wysokim obcasie mogą zwiększać nacisk na przednią część stopy i prowadzić do przeciążenia stawu palucha, co może przyczyniać się do rozwoju deformacji.

Objawy Hallux Valgus – palucha koślawego

Według wielu źródeł, w tym American Academy of Orthopedic Surgeons (AAOS) i Mayo Clinic, objawy hallux valgus mogą obejmować:

1. Odchylenie dużego palca: Pierwszym i najbardziej oczywistym objawem jest odchylenie dużego palca stopy na zewnątrz, w stronę pozostałych palców.
2. Ból i dyskomfort: Może wystąpić ból, szczególnie podczas chodzenia lub noszenia obcisłego obuwia. Ból jest często najbardziej intensywny w miejscu występowania buniona, czyli wystającego guza na zewnętrznej krawędzi stopy u nasady dużego palca.
3. Obrzęk i zaczerwienienie: Okolice deformacji mogą być opuchnięte i zaczerwienione, zwłaszcza po długotrwałym chodzeniu.
4. Trudności z chodzeniem: W skrajnych przypadkach hallux valgus może powodować trudności z chodzeniem.
5. Ograniczenie ruchomości: Duży palec stopy może stać się mniej ruchomy, co może utrudniać pewne czynności, takie jak chodzenie czy bieganie.
6. Zmiany w obuwiu: Może dojść do zmiany w sposobie noszenia obuwia. Mogą pojawić się problemy z dobraniem odpowiedniego obuwia, które nie powoduje bólu i nacisku na zdeformowany obszar.
7. Miejscowe zrogowacenia: Na skórze wokół buniona mogą pojawić się odciski i zrogowacenia.

Warto podkreślić, że objawy mogą być różne u różnych osób i niektóre osoby z hallux valgus mogą nie odczuwać żadnych objawów.

Leczenie Hallux Valgus – palucha koślawego

Leczenie hallux valgus może obejmować zarówno podejścia nieoperacyjne, jak i operacyjne. W przypadkach łagodnych i umiarkowanych, lekarz może zalecić zmiany w stylu życia, takie jak noszenie wygodniejszych butów, stosowanie wkładek ortopedycznych lub ćwiczenia fizyczne, które mogą pomóc wzmocnić mięśnie stopy i poprawić jej funkcję. Leczenie farmakologiczne, takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne, może być również zalecone, aby pomóc w złagodzeniu bólu i zapalenia.

W przypadkach ciężkich lub jeśli objawy nie poprawiają się mimo leczenia nieoperacyjnego, może być konieczna operacja. Operacje na hallux valgus mogą obejmować różne techniki, w zależności od stopnia odchylenia palca i stanu stawu. Leczenie chirurgiczne ma na celu przywrócenie normalnego kształtu i funkcji stopy, co może znacznie poprawić jakość życia pacjenta.

Fizjoterapia

1. Ćwiczenia terapeutyczne: Ćwiczenia są istotnym elementem fizjoterapii. Ćwiczenia na wzmacnianie mięśni stopy i ćwiczenia zakresu ruchu mogą pomóc w poprawie stabilności i funkcji stopy. Ćwiczenia mogą również obejmować techniki rozciągania, które mogą pomóc w poprawie ruchomości stopy.
2. Manualna terapia: Techniki manualnej terapii, takie jak manipulacje i mobilizacje stawów, mogą pomóc w poprawie ruchomości stopy i zmniejszeniu bólu.
3. Ortezy i wkładki do butów: Ortezy i wkładki do butów mogą pomóc w poprawie biomechaniki stopy i zmniejszeniu obciążenia na bunion.
4. Edukacja pacjenta: Edukacja na temat zarządzania objawami i zmiana stylu życia, w tym noszenie odpowiedniego obuwia i unikanie aktywności, które mogą pogorszyć objawy.
5. Terapia fizykalna: Terapie takie jak ultradźwięki czy terapia laserowa mogą być stosowane w celu zmniejszenia bólu i obrzęku.

Jednak ważne jest, aby każdy plan leczenia był dostosowany do indywidualnych potrzeb pacjenta. Fizjoterapeuta powinien przeprowadzić szczegółową ocenę i pracować razem z pacjentem, aby opracować plan leczenia, który będzie najefektywniejszy dla danej osoby.

Profilaktyka Hallux Valgus – palucha koślawego

Choć niektóre czynniki ryzyka hallux valgus, takie jak genetyka, są nie do uniknięcia, istnieją strategie, które mogą pomóc w zapobieganiu temu schorzeniu. Należą do nich noszenie odpowiednich, dobrze dopasowanych butów, które dają dużo miejsca na palcach, unikanie noszenia butów na wysokim obcasie na co dzień, utrzymanie zdrowego BMI i regularne ćwiczenia, które pomagają wzmocnić mięśnie stóp.

Podsumowanie

Hallux valgus to powszechne schorzenie, które może powodować znaczny dyskomfort i ograniczać aktywność fizyczną. Zrozumienie przyczyn, objawów, możliwości leczenia i profilaktyki może pomóc osobom dotkniętym tym schorzeniem, jak i tym, które chcą zapobiec jego wystąpieniu.

Bibliografia

1. Nix S, Smith M, Vicenzino B. Prevalence of hallux valgus in the general population: a systematic review and meta-analysis. J Foot Ankle Res. 2010;3:21. Published 2010 Sep 27. doi:10.1186/1757-1146-3-21. Dostępne na: https://jfootankleres.biomedcentral.com/articles/10.1186/1757-1146-3-21

2. Nguyen US, Hillstrom HJ, Li W, et al. Factors associated with hallux valgus in a population-based study of older women and men: the MOBILIZE Boston Study. Osteoarthritis Cartilage. 2010;18(1):41-46. doi:10.1016/j.joca.2009.07.008. Dostępne na: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19679125/

3. Munteanu SE, Menz HB, Wark JD, Christie JJ, Scurrah KJ, Bui M, Erbas B, Hopper JL, Wluka AE. Hallux Valgus, By Gender and in Relation to Pain and Regular Physical Activity: A Community-Based Study of Older People. J Foot Ankle Res. 2019 Feb 15;12:8. doi: 10.1186/s13047-019-0323-5. PMID: 30809295; PMCID: PMC6379167. Dostępne na: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30809295/

4. Buldt AK, Menz HB. Incorrectly fitted footwear, foot pain and foot disorders: a systematic search and narrative review of the literature. J Foot Ankle Res. 2018;11:43. Published 2018 Aug 20. doi:10.1186/s13047-018-0284-z. Dostępne na: https://jfootankleres.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13047-018-0284-z

5. Roddy E, Zhang W, Doherty M. Prevalence and associations of hallux valgus in a primary care population. Arthritis Rheum. 2008;59(6):857-862. doi:10.1002/art.23709. Dostępne na: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18512706/

6. American Academy of Orthopedic Surgeons (AAOS). Hallux Valgus. Dostępne na: https://orthoinfo.aaos.org/en/diseases–conditions/bunions/

7. Menz HB, Auhl M, Tan JM, et al. Biomechanical effects of prefabricated foot orthoses and rocker-sole footwear in individuals with first metatarsophalangeal joint osteoarthritis. Arthritis Care Res (Hoboken). 2016;68(5):603-611. doi:10.1002/acr.22732. Dostępne na: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26315577/

8. Physical Therapy Journal. Non-surgical treatment of hallux valgus: a current practice survey of Australian podiatrists. Dostępne na: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27106555/

Ten artykuł jest przeznaczony do celów edukacyjnych i nie zastępuje profesjonalnej porady medycznej. Jeśli cierpisz na hallux valgus lub masz inne problemy ze stopami, skonsultuj się z lekarzem lub innym specjalistą ds. stóp.

CENY USŁUG FIZJOTERAPEUTYCZNYCH

Jak przygotować się do wizyty

Może Cię zainteresować

Wybrane artykuły z mojego bloga