ACL – więzadło krzyżowe przednie
ACL (ligamentum cruciatum anterius)
Urazy więzadła krzyżowego przedniego ACL – występują często i pojawiają się głównie u sportowców uprawiających dyscypliny kontaktowe m.in. piłkę nożną lub koszykówkę ale także w dyscyplinach nie kontaktowych np. w narciarstwie. Do urazu najczęściej dochodzi podczas ruchu skrętnego kolana w połączeniu z jednoczesnym nagłym hamowaniem, odwiedzeniem, rotacją zewnętrzną , przeprostem lub rotacją wewnętrzną bądź szpotawieniem (sytuacja często spotykana w narciarstwie zjazdowym). Urazy częściej występują w starszym wieku i u kobiet.
ACL – Rozpoznanie urazu
Stan ostry W stanie ostrym rozpoznanie uszkodzenia więzadła krzyżowego przedniego jest utrudnione przez dużą bolesność i napięcie mięśni, które bardzo często uniemożliwiają zastosowanie odpowiednich testów klinicznych. Przy trudnościach w wykonaniu testu klinicznego w pewnym stopniu można oprzeć się na wywiadzie, w którym chorzy często podają następujące symptomy:
- Trzask w kolanie w chwili wystąpienia urazu;
- Obrzęk ze współtowarzyszącym wysiękiem;
- Krew w punkcji;
- Zablokowanie kolana w ułożeniu zgięciowym;
- Bolesne próby wyprostu stawu;
- Ból podczas obciążania zajętej kończyny (chorzy utykają);
ACL – uraz okres przewlekły po ustąpieniu stanu ostrego ustępują dolegliwości bólowe podczas ruchów kończyną i obrzęk. W dalszym ciągu może utrzymywać się zablokowanie kolana (w wyniku konfliktu uszkodzonego więzadła ze stropem dołu międzykłykciowego). Oszczędzanie kończyny stopniowo prowadzi do zaniku mięśni uda szczególnie głowy przyśrodkowej mięśnia czworogłowego. Podczas chodzenia w fazie obciążania może pojawiać się uczucie niepewności zajętej kończyny. Chory ma wrażenie, że noga mu ucieka.
ACL – badania obrazowe
Rtg – w celu wykrycia potencjalnego złamania. Rezonans Magnetyczny – 100% skuteczność diagnostyczna. Artroskopia – przy wystąpieniu krwiaka po ostrym urazie skuteczność diagnostyczna około 70 %.
ACL – leczenie
Kryteriami doboru określonej metody leczenia niestabilności stawu kolanowego związanej z uszkodzeniem więzadła krzyżowego przedniego ACL zależą od okresu choroby, stopnia niestabilności, aktywności chorego przed urazem oraz jego wieku.
Z reguły podstawą leczenia ACL są zabiegi operacyjne. Obecnie występuje wiele technik zabiegowych. W drodze operacyjnej zaleca się wzmocnienie uszkodzonego więzadła przeszczepem autogenicznym (materiał pobierany z organizmu chorego) ścięgna mięśnia półścięgnistego, smukłego lub więzadła rzepki. Zabiegi wykonywane są zazwyczaj techniką artroskopową. Przy uszkodzeniu zrekonstruowanego więzadła ACL stosuje się przeszczepy allogeniczne (od obcego dawcy) z więzadła rzepki lub ścięgna podeszwowego.
ACL rehabilitacja
Wynik leczenia uszkodzonego więzadła krzyżowego przedniego w znacznym stopniu uzależniony jest od jakości prowadzonej rehabilitacji. Niewłaściwie prowadzona rehabilitacja może zniweczyć efekty operacji opóźniając lub niekiedy uniemożliwiając powrót do stanu sprzed wystąpienia urazu. Istnieje bardzo wiele protokołów postępowania terapeutycznego po rekonstrukcji ACL. Uwzględniają one specyfikę różnych metod operacyjnych, właściwości przeszczepionego materiału np. tempo przebudowy i jego wytrzymałość, charakter i rodzaj wykonywanego przez chorego zawodu lub uprawianej dyscypliny sportu. Niezależnie od wymienionych czynników podstawą postępowania rehabilitacyjnego powinno być torowanie czucia głębokiego (propriopercepcji) w obu kończynach dolnych.
Rehabilitacja chorego zakwalifikowanego do rekonstrukcji ACL powinna rozpocząć się już w okresie poprzedzającym operację. Właściwe wykorzystanie tego czasu w znacznym stopniu przyśpieszy okres rekonwalescencji po operacji.
Cele rehabilitacji przedoperacyjnej ACL:
- Złagodzenie dolegliwości bólowych;
- Minimalizacja obrzęku i objawów zapalnych;
- Niedopuszczenie do zaników mięśniowych;
- Przeciwdziałanie przykurczom mięśniowym;
- Korygowanie niewłaściwych wzorców biomechanicznych;
- Torowanie czucia głębokiego (propriopercepcji).
We wczesnej fazie pooperacyjnej ACL to jest do zdjęcia szwów (około 14 dni) nacisk kładziemy na:
- Działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i przeciwbólowe w ty celu możemy stosować krioterapię miejscową przy zastosowaniu mankietu chłodząco – kompresyjnego lub okładów z worków z lodem.
- Mobilizację zgięcia w stawie kolanowym do 90 stopni w celu zapewnienia odpowiednich warunków biomechanicznych operowanego stawu.
- Mobilizację ślizgu rzepki w stawie rzepkowo-udowym.
- Naukę chodzenia o kulach.
- Torowanie czucia głębokiego całego aparatu okołostawowego obu nóg.
- Profilaktykę przeciwprzykurczową.
W kolejnych okresach rekonwalescencji po rekonstrukcji ACL stopniowo zwiększamy obciążenia treningowe oraz w dalszym ciągu skupiamy się na treningu sensomotorycznym.
Ważne jest aby postępowanie rehabilitacyjne było dobrze zaplanowane. Fizjoterapeuta powinien mieć szeroką wiedzę na temat przeprowadzonego zabiegu. W warunkach idealnych rehabilitant powinien być w bliskim kontakcie z lekarzem operatorem.
Temat postępowania rehabilitacyjnego po rekonstrukcji ACL jest bardzo rozległy i niniejsze opracowanie w pełni go nie wyczerpuje. Zdajemy sobie sprawę, że przed podjęciem decyzji o zabiegu i późniejszym wyborze modelu rehabilitacji jesteście Państwo pełni obaw i rządni jak najobszerniejszej wiedzy. Aby w pełni zaspokoić Państwa oczekiwania i w rzetelny sposób przedstawić niuanse postępowania rehabilitacyjnego dostosowanego do Państwa sytuacji zdrowotnej, zawodowej, sportowej zapraszamy na bezpłatne konsultacje. Postaramy się udzielić wyczerpujących odpowiedzi na wszelkie nurtujące pytania.
