Autor: Marcin Bacia – fizjoterapeuta
Jak Mięśnie Wpływają na Zdrowie Kręgosłupa:
Wszystko, co Musisz Wiedzieć
Zapraszam do lektury kolejnego wpisu na temat kręgosłupa. Tym razem o roli układu mięśniowego w profilaktyce i leczeniu zespołów bólowych kręgosłupa i pleców.
Biorąc pod uwagę znaczący wpływ, jaki mięśnie mają na zdrowie i kondycję naszego kręgosłupa, ten artykuł ma na celu dostarczenie Czytelnikom niezbędnych informacji na temat ich niebagatelnej roli.
Wprowadzenie
Podstawowym zadaniem kręgosłupa – poza oczywistą ochroną rdzenia kręgowego – jest funkcja podporowa.
Kręgosłup stanowi bowiem swoiste rusztowanie dla systemu mięśniowo-szkieletowego człowieka oraz narządów znajdujących się wewnątrz głowy i tułowia. Lecząc zaburzenia bólowe i funkcjonalne kręgosłupa często nasuwa mi się porównanie kręgosłupa do masztu umocowanego na sztagach – linach podtrzymujących. Zarówno maszt jak i kręgosłup stanowią mocowanie dla systemów napędowych. Dla masztu będą to żagle z linami mocującymi, natomiast dla kręgosłupa mięśnie z układem mocowania i przenoszenia energii w postaci kości. Jest to oczywiście duże uproszczenie, ale w mojej ocenie bardzo dobrze oddaje specyfikę kręgosłupa, jego zadania i system, dzięki któremu może prawidłowo spełniać powierzone przez naturę funkcje.
Kręgosłup (tak jak i maszt) musi być odpowiednio zabezpieczony przed działaniem sił grawitacji. Takie zabezpieczenie otrzymuje dzięki systemowi wsparcia w postaci biernych i czynnych mechanizmów stabilizacji.
Bierne systemy stabilizacji:
- więzadła
- torebki stawowe
- krążki międzykręgowe
System stabilizacji czynnej:
- mięśnie.
Stabilizacja posturalna:
- naturalne krzywizny kręgosłupa
Prawidłowe działanie powyższych systemów umożliwia mechanizm zarządzania energią, czyli układ nerwowy oraz system dystrybucji substancji energetycznych i odpadów procesów spalania, czyli:
- tętnice
- żyły
- naczynia limfatyczne.
Prawidłowe działanie wszystkich powyższych elementów determinuje kondycję i zdrowie kręgosłupa.
Rola systemu stabilizacji
Rola mięśni w zdrowym funkcjonowaniu kręgosłupa jest niebagatelna, pomimo że stanowią one zaledwie jeden z wielu jego elementów biomechanicznych.
Do podstawowych funkcji mięśni należy zaliczyć stabilizację.
Dzięki silnym i dobrze funkcjonującym mięśniom pozostałe stabilizatory bierne, czyli więzadła, torebki stawowe i krążki międzykręgowe, przyjmują znacznie mniejsze obciążenia. Przekłada się to bezpośrednio na ich żywotność i zmniejsza podłoże zwyrodnieniowe. Dobrze obrazuje to przykład z masztem. Jeśli stopniowo zaczniemy odcinać kolejne linki maszt będzie coraz mniej stabilny i zacznie przechylać się na wszystkie strony. Jeśli bardziej przechyli się na prawo, liny po lewej będą musiały wykonać większą pracę i mocniej się napiąć. I tak, stopniowo w miarę pękania kolejnych lin, maszt będzie coraz bardziej rozchwiany, a niezerwane jeszcze liny coraz mocniej napięte i przeciążone.
Przełóżmy obraz na kręgosłup. Przy niewłaściwym funkcjonowaniu mięśni następuje cała kaskada zdarzeń zwiększających ryzyko wystąpienia zespołów przeciążeniowych systemów, które obarczone są funkcją kompensacyjną. Początkowo mogą być to niedomogi poszczególnych mięśni, a w miarę dalszego rozwoju destabilizacja mięśniowa, choroby zwyrodnieniowe czy pojawiające się ogniska zapalne.
Prześledźmy to w punktach:
- osłabienie systemów stabilizacji mięśniowej
- przeciążenie stawów i przerosty błony maziowej torebek stawowych
- zwiększenie obciążenia krążków międzykręgowych
- zachwianie równowagi posturalnej i utrata fizjologicznych krzywizn kręgosłupa
- napięcie więzadeł
- dyskopatia
- osteofity
Rola mięśni w systemie dystrybucji energii
Bierne elementy stabilizacji kręgosłupa – więzadła, torebki stawowe i krążki międzykręgowe – nie są zaopatrzone w tętnice i żyły. Doprowadzanie oraz odprowadzanie substratów energetycznych zawartych w krwi odbywają się więc na drodze dyfuzji. Prawidłowa praca układu mięśniowego ułatwia dyfuzję i wspomaga procesy odżywcze.
Bardzo lubię przykład z gąbką nasączoną brudną wodą. Włożona do czystej wody, pozostawiona sama sobie gąbka przez długi czas będzie nadal brudna. Dopiero kilkukrotne ściśnięcie gąbki ręką spowoduje odpływ brudnej wody i wpompuje czystą. Nasze tkanki w dużym uproszczeniu zachowują się bardzo podobnie. System mięśniowy sprawuje funkcję pompy ssąco-tłoczącej, która usprawnia odpływ metabolitów przemiany komórkowej oraz dopływ świeżej krwi z substancjami energetycznymi.
Zjawisko to jest szczególnie ważne w procesie leczenia schorzeń o podłożu zapalnym lub urazowym, takich jak dyskopatia czy choroby zwyrodnieniowe stawów. W przebiegu tych patologii należy stale dbać o odpływ z tkanek wywołujących ból metabolitów zapalnych oraz dopływ czystej krwi, bez której nie zajdą procesy regeneracji i rekonstrukcji tkanki.
Podsumowanie
Stabilny, dobrze zaopatrzony przez mięśnie kręgosłup ulega znacznie mniejszym przeciążeniom i jest mniej narażony na przeciążeniowe procesy zwyrodnieniowe. Uaktywnia też fizjologiczne procesy gojenia i leczenia stanów zapalnych. Troska o mięśnie i odpowiednie ich wzmacnianie redukuje zatem ryzyko pojawienia się zespołów bólowych, dyskopatii i chorób zwyrodnieniowych oraz – jeśli już wystąpią – usprawnia ich leczenie.
